Vidnyan Ani Tantradnyan-Ashwini Borgaonkar -Ghotale Paper-3 (विज्ञान आणि तंत्रज्ञान) Unique

Vidnyan Ani Tantradnyan-Ashwini Borgaonkar -Ghotale Paper-3 (विज्ञान आणि तंत्रज्ञान) Unique

मनोगत

विज्ञान आणि तंत्रज्ञान हा विषय महाराष्ट्र राज्य लोकसेवा आयोगाद्वारे आयोजित केल्या जाणाऱ्या विविध स्पर्धा परीक्षांच्या अभ्यासक्रमातील एक महत्वपूर्ण घटक आहे. त्याचबरोबर महाराष्ट्र लोकसेवा आयोगाने केंद्र लोकसेवा आयोगाच्या धर्तीवर राज्यसेवा मुख्य परीक्षेची रचना व अभ्यासक्रम स्वीकारला आहे. त्यानुसार राज्यसेवा परीक्षा आता वर्णनात्मक व लेखी स्वरूपाची झालेली असल्याने विज्ञान व तंत्रज्ञान विषयाचा सखोल अभ्यास, विषयाचे आकलन आणि उपयोजन आवश्यक ठरते. बदलेलल्या स्वरूपानुसार हा घटक राज्यसेवा मुख्य परीक्षेच्या सामान्य अध्ययन पेपर क्रमांक 3 मध्ये समाविष्ट होतो.

विज्ञान शाखेची पार्श्वभूमी असलेल्या विद्याथ्यांना हा विषय तुलनेने सुलभ वाटतो, मात्र सर्वसाधारणतः कत्ता शाखेची पदवी संपादित केलेल्या विद्यार्थ्यांना मात्र हा घटक कठीण वाटू शकतो, तसेच या घटकातील मूलभूत विज्ञानाचा भाग वगळता तंत्रज्ञान हा घटक सर्वच विद्यार्थ्यांसाठी नवा ठरतो. त्याचप्रमाणे इंग्रजी माध्यमातून परीक्षा देणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी या घटकावर विपुल संदर्भ साहित्य उपलब्ध असते. परंतु मराठी माध्यमातून परीक्षा देणाऱ्या विद्यार्थ्यांना या विषयावरील दर्जेदार संदर्भ साहित्याच्या तुटवड्याचा सामना करावा लागतो. शिवाय दरवर्षीं वैज्ञानिक क्षेत्रात लागणारे शोध, तंत्रज्ञानात्मक संशोधन व घडामोडींची सविस्तर आणि सुलभभाषेत माहिती देणाऱ्या संदर्भ पुस्तकांचा अभाव दिसून येतो. या बाबी लक्षात घेऊन सदर पुस्तकाची निर्मिती करण्यात आली आहे.

सदर पुस्तकाची रचना महाराष्ट्र लोकसेवा आयोगाने जाहीर केलेल्या राज्यसेवा मुख्य परीक्षेतील विज्ञान व तंत्रज्ञान या घटकाच्या अभ्यासक्रमानुसार करण्यात आली आहे. पुस्तकातील प्रत्येक प्रकरणात संबंधित अभ्यास घटकांचा संकल्पनात्मक अर्थ, वैशिष्टये, त्यातील तत्त्वे, उपयोजनात्मक क्षेत्रे, त्यासंदर्भातील झालेले संशोधन, विविध प्रयोग, संशोधन संस्था व त्यांचे योगदान अशा विविध आयामांचा समावेश केलेला आहे. संकल्पनांचे सुलभ स्पष्टीकरण, मुद्यांचे विश्लेषण, आवश्यक तेथे अधिकृत सांख्यिकी आणि आशियाची गरज लक्षात घेऊन आवश्यक तिथे आकृत्या, तक्ते आणि आलेख यासारख्या स्पष्टीकरणात्मक साधनांचा आधार घेतलेला आहे. तसेच विज्ञान तंत्रज्ञानातील विविध अंगांची झालेली उत्क्रांती व विकास, त्या-त्या घटकाच्या उपयोजनाची क्षेत्रे, त्याचा समाजावर झालेला परिणाम, त्यामुळे झालेले फायदे-तोटे, त्या क्षेत्रातील संशोधनाची सद्यस्थिती, आव्हाने आणि त्या घटकाचे भवितव्य याचा देखील परामर्श घेतलेला आहे. या पुस्तकाची निर्मिती करताना प्रत्येक घटकासाठी शासकीय व त्या-त्या क्षेत्रातील अग्रगण्य व नामांकित संस्थांशी संबंधित स्रोतांची निवड काळजीपूर्वक केलेली आहे. तसेच प्रत्येक ठिकाणी अद्ययावत माहिती मिळविण्यासाठी विश्वसनीय संकेतस्थळांचा वापर करण्यात आला आहे. तसेच वैज्ञानिक बाबींची चर्चा करण्यासाठी उपयोजलेली भाषा ही विद्यार्थ्यांच्या आकलनाच्या दृष्टीने सुलभ करण्याचा प्रयत्न करण्यात आला आहे.

या पुस्तकाची संकल्पना मांडणारे आणि सदर पुस्तक पूर्णत्वास नेण्यासाठी सातत्याने पाठपुरावा करणारे ‘द युनिक अॅकॅडमीचे’ संचालक तुकाराम जाधव यांचे मनःपूर्वक आभार मानणे हे मी माझे कर्तव्य समजते. तसेच या पुस्तकाच्या निर्मितीमध्ये नेहमी समन्वयकाची भूमिका पार पाडणारे डीटीपी आणि संपादकीय विभागाचे प्रमुख महेश शिरापूरकर यांचेही आभार. सुयोग्य मुखपृष्ठ तयार करणारे अमोल पाटील यांचेही मी आभार मानते. विविध प्रकारच्या स्पर्धा परीक्षांचा अभ्यास करणाऱ्या विद्यार्थ्यांनी या पुस्तकाचे चिकित्सक स्वागत करावे, ही अपेक्षा. काही सुधारणा सुचविल्यास त्याचा पुढील आवृत्तीत नक्कीच विचार केला जाईल.

अश्विनी बोरगांवकर-घोटाळे

Available at Ksagar Book Centre or on www. ksagaronline.com

or call on 9545567862 /02024453065