Dola Sapan Livoona (डोळां सपान लिवूनं)-Sachin Mali Marathi Book katha-kadambari (Novel) Shabd

Dola Sapan Livoona (डोळां सपान लिवूनं)-Sachin Mali Marathi Book katha-kadambari (Novel) Shabd

प्रस्तावना

मराठी काव्यसमीक्षेच्या सीमारेषेवरून

सचिन माळी यांनी ‘डोळां सपान लिवूनं’ या त्यांच्या चळवळीतल्या गाण्यांच्या संग्रहाला मी काही प्रास्ताविकसदृश मजकूर लिहावा अशी इच्छा व्यक्त केली आहे, हे ऐकल्यानंतर मला आश्चर्य वाटले होते. अवघडल्यासारखे झाले होते. अजूनही हे अवघडलेपण नाहीसे झालेले नाही. अभ्यासक म्हणून मी साहित्याच्या क्षेत्रात वावरतो. हे क्षेत्र तसे बरेचसे छोटे व संकुचित आहे. खास साहित्यिक म्हणता येईल अशा संहितांच्या मयदित माझा व्यवहार चालतो. सचिन माळी यांच्या गीतांचा कविता या साहित्यप्रकाराशी संबंध जोडता येईल. हा साहित्यप्रकारही गेली अनेक वर्षे माझ्या अभ्यासाचा विषय राहिलेला नाही. सचिन माळी या आमच्या साहित्यविश्वाच्या सीमारेषेवरच वावरत असल्यामुळे त्यांना माझ्याबद्दलची ही माहिती ठाऊक नसावी अशी कल्पना मी करून घेतली व ही जबाबदारी टाळण्याचा यथाशक्ती प्रयत्न केला. तथापि, स्वतः सचिन माळी आणि माझे प्रकाशक मित्र येशू पाटील यांच्या आग्रहामुळे काही मजकूर लिहिण्यास मी तयार झालो. काव्यसमीक्षेच्या रूढ स्वरूपामध्ये सचिन माळी यांच्या गाण्यांचा निर्वाह होणे कठीण आहे, याची जाणीव मला झाली. त्यावर एकच उपाय होता आणि तो म्हणजे या समीक्षेच्या सीमारेषेवर येऊन उभे राहण्याचा. अर्थातच या स्थानांतरामागे जबाबदारीची जाणीवही आहे. सांस्कृतिक व्यवहाराच्या सीमारेषा सातत्याने बदलत असतात आणि संस्कृतीच्या अभ्यासकाला या ऐतिहासिक बदलाचे भान ठेवणे गरजेचे असते याची जाणीवही मला आहे. हे बदल टिपताना सीमारेषेवर उभे राहणे, परिवर्तनांविषयी सजग राहणे अधिक सोयीचे ठरते, हेही माझ्या परिचयाचे आहे. अर्थातच हे सारे गृहीत धरूनही पुढच्या वाचनाला माझ्या अशा मर्यादा असणेही साहजिकच आहे. मला या मर्यादांचीही जाणीव आहे.

मराठी काव्यसमीक्षेमध्ये रूढ असलेली कवितेची संकल्पना नेमकी कशी आहे? तिचे निकष काय आहेत? तिच्या प्रयोजनांबद्दलच्या कल्पना काय आहेत? प्रा. वसंत पाटणकर या संदर्भात भावकवितेकडे बोट दाखवतात. ते म्हणतात, “अठराव्या शतकाच्या अखेरीस रोमॅटिसिझमचा उदय झाल्यावर भावकवितेला महत्त्व प्राप्त झाले. रोमॅटिसिझममध्ये बुद्धीला विरोध करून भावनेला, अंतःप्रेरणेला व कल्पनाशक्तीला महत्त्व आले.

Available at Ksagar Book Centre  on www. ksagaronline.com

 call on 9545567862 /02024453065