Abhayaranya (अभयारण्य)-Jayant Naralikar Marathi Book katha-kadambari (novel)

Abhayaranya (अभयारण्य)-Jayant Naralikar Marathi Book katha-kadambari (novel)

…. ‘बहुरत्ना वसुंधरा’ हे पृथ्वीचे वर्णन खूप काही सांगून जाते. ही रत्ने केवळ सोने, हिरे, मोती यांच्या स्वरूपात नसून जीवसृष्टीला पोषक अशा पर्यावरणाच्या रूपात पाहिली पाहिजेत. सूर्याभोवती फिरणाऱ्या नवग्रहांत एकट्या पृथ्वीला ही देणगी मिळालेली आहे. विविध अंतराळयानांनी इतर ग्रहांची आणलेली माहिती काय दर्शवते? आपल्यासारखी जीवसृष्टी नांदवू शकणारे वातावरण त्यांच्याकडे नाही.

आपल्या गरजाही लाडावलेल्या मुलासारख्या आहेत. तापमान पन्नास अंशाला जाऊन भिडले की उष्म्याचा कहर उडतो; आणि शून्याखाली काही अंश गेले की उलटा त्रास ! त्या तुलनेत चंद्रावर तापमान सूर्यास्त झाला की ताशी १५० अंश इतक्या भरभर घसरते. श्वास घ्यायला तिथे वातावरणच नाही. तर शुक्रावरचे वातावरण जीव घेणारे! थोडक्यात, आपण ट्रिपला निघावे आणि इतर ठिकाणे पाहून आपले घर बरे म्हणून परतावे तसे विश्वाचे मर्यादित कां होईना, पण दर्शन घेतले की पृथ्वीचे महत्त्व कळते.

पण कळणे आणि बोध घेणे ह्यांत फरक आहे. तंत्रज्ञानाचा अविचारपूर्वक केलेला वापर, आपले रक्षण करणारे ओझोनचे कवच भेदले जात आहे त्याबद्दलची उदासीनता, आपले मर्यादित हितसंबंध जपण्यासाठी संपूर्ण जीवसृष्टीला मारक ठरणाऱ्या अण्वस्त्रांची वाढ आदी गोष्टी काय दर्शवतात? ‘वसुधैव कुटुम्बकम्’ हे तथ्य कळले असले तरी अद्याप आपल्या आचरणात रुजलेले नाही. उलट, हे कुटुंब नांदू नये अशा स्थितीत वसुधेला आणून सोडायची बेपर्वाईच दिसून येते.

अशा चिंतेतून अभयारण्य ही काल्पनिका उद्भवली एवढे म्हटले तरी पुरे.

– जयंत नारळीकर

Available at Ksagar Book Centre or on www. ksagaronline.com

or call on 9545567862 /02024453065