पाश्चात्त्य राजकीय विचारवंत

पाश्चात्त्य राजकीय विचारवंत

डॉ. विजय देव

डॉ. शरद गोसावी

डॉ. संज्योत आपटे

पाश्चात्त्य राजकीय विचारवंत हा महत्त्वाचा अभ्यासविषय जगभरातील सर्वच विद्यापीठांतून शिकविला जातो. हा विषय शेकडो वर्षांपासून सातत्याने विकसित होत आला आहे. विशेष म्हणजे त्याच्या विकासक्रमात कधी खंड पडल्याचे दिसत नाही.

पाश्चिमात्य राजकीय विचारांचा इतिहास, राजकीय विचारप्रणाली, राजकीय विचारवंत आणि राजकीय संस्था यांच्या ऐतिहासिक आढाव्याद्वारे गेल्या अडीच हजार वर्षांच्या राजकीथ संस्कृतीचा वेध घेण्याचे महत्त्वाचे काम या विषयाने केले आहे.

सॉक्रेटिस, प्लेटो आणि अॅरिस्टॉटल हे प्राचीन ग्रीक विचारवंत; सेंट ऑगस्टीन, थॉमस अॅक्विनास, मर्सिलिओ ऑफ पदुआ हे मध्ययुगीन राजकीय विचारवंत, मॅकिआव्हेली हा आधुनिक युगाच्या आरंभीचा राजकीय विचारवंत; हॉब्ज, लॉक, रूसो, मिल आणि मार्क्स हे आधुनिक राजकीय विचारवंत; या सर्वांच्या बरोबरच विसाव्या शतकातील समकालीन राजकीय विचारवंतांशिवाय मानवी संस्कृतीच्या राजकीय अंगांचा आपण विचारदेखील करू शकत नाही.

मराठी विचारवंतांनी विसाव्या शतकात या विषयाचे अध्ययन, अध्यापन आणि संशोधन करण्यास प्रारंभ केला. मुंबई, पुणे आणि नागपूर ही विद्यापीठे या बाबतीत अग्रेसर राहिली.